Faint sy’n darllen?

Roedd diwrnod Pethau Bychain yr wythnos diwethaf wedi codi cwestiwn diddorol yn fy meddwl i, a meddwl Catrin Beard mae’n debyg, sef faint yn union o bobol sy’n darllen stwff Cymraeg ar y we.

Fel prif is-olygydd gwefan Golwg 360 ac awdur yn fy amser sbâr, mae hwn yn gwestiwn sydd wedi codi yn fy meddwl i yn amlach yn ddiweddar. Faint o bobol sy’n darllen y gwaith ydw i’n slafio drosto ddydd ar ôl dydd?

Oes pwynt i gannoedd o bobol wneud y pethau bychain ar y we os ydi’r rheini wedi eu hanghofio'r diwrnod wedyn a neb yn eu darllen nhw?

Dwi’n gwybod nad nifer darllenwyr ydi popeth - nid Dan Brown a JK Rowling ydi awduron gorau’r byd o bell ffordd. Ond os ydyn ni am fesur llwyddiant y rhithfro mae’n rhaid rhoi ystyriaeth i faint sy’n darllen yn ogystal â faint sy’n creu deunydd ar ei gyfer.

Dydw i ddim yn trafferthu mesur nifer y darllenwyr ar y blog yma am nad ydw i’n ei ddiweddaru’n ddigon aml. Pan oeddwn i’n arfer mesur roeddwn i’n tueddu i weld sbeic o ryw 25 o ddarllenwyr bob tro yr oedd cofnod newydd, a dyna ni. Pe bawn i’n ei ddiweddaru’n fwy aml efallai y byddai nifer y darllenwyr yn fwy cyson.

Yr unig flogiwr wyddwn i amdano sy’n cyhoeddi nifer ei ymwelwyr ydi BlogMenai, sy’n denu tua 6,500 o ddarllenwyr bob mis ar gyfartaledd (gan ystyried bod nifer y darllenwyr yn syrthio rywfaint ar bob gwefan yn ystod yr haf). Fe fyddwn i’n dychmygu mai ef yw un o’r blogwyr Cymraeg mwyaf poblogaidd o bellffordd ac yn denu sawl darllenydd di-Gymraeg hefyd.

Mae nifer y darllenwyr ar Golwg 360 bellach yn croesi 3,000 y diwrnod, ac wedi cynyddu yn ddi-ffael ers y dechrau.

Ond prin iawn fel arall ydi’r blogwyr a pherchnogion gwefannau Cymraeg sy’n fodlon datgelu faint o ddarllenwyr y maen nhw’n eu denu. Mae’r un peth yn wir i raddau am lyfrau. Rydan ni’n cael rhestr o’r gwerthwyr gorau ond byth faint yn union y maen nhw wedi gwerthu.

Heddiw fe es i nol drwy fy hen lythyrau gan yr Lolfa er mwyn tsecio faint yn union oedd Igam Ogam wedi ei werthu ers cael ei ryddhau dechrau Awst 2008. Yn anffodus doeddwn i ddim yn gallu dod o hyd i’r cofnodion cynharaf, ond rydw i’n cofio bod gwerthiant yn y miloedd ar filoedd yn y misoedd cyntaf. Erbyn hyn mae tua 50-100 copi yn cael ei werthu bob tri mis.

Ond rhaid derbyn bod enillydd un o wobrau’r Eisteddfod yn debygol o werthu lot mwy nag nofelau eraill. Rydw i’n prynu Gwobr Goffa Daniel Owen a’r Fedal Ryddiaith bob blwyddyn, beth bynnag eu cynnwys, a dw i’n siwr bod sawl un arall yn gwneud yr un fath. Fe fydd hi’n ddiddorol gweld sut beth fydd gwerthiant Yr Argraff Gyntaf, gafodd ei ryddhau dechrau’r mis yma.

Dyma sylw diddorol ar flog Chris Cope gan Bethan Gwanas, un o’r nofelwyr sy’n gwerthu orau yn y Gymraeg:

Chris, coda dy galon. Dwi newydd gael siec breindal o £7.61 gan Wasg Gwynedd - am werthiant 2 lyfr dros y 12 mis diwethaf. A dwi i fod yn un o'r gwerthwyr gorau yng Nghymru! Roedd y sieciau am nofelau ( gan weisg eraill) yn llawer gwell diolch byth, ond 2 lyfr ffeithiol oedd rhain: 'Ar y Lein Eto' ac 'Ar y lein eto fyth.'

Rhesymau dros ddiffyg gwerthiant (rhai rhesymau yn berthnasol i mi'n unig, ond yn rhoi syniad i ti o be ydi'r byd llyfrau yng Nghymru):

1.) Dyw llyfrau teithio Cymraeg ddim yn gwerthu'n dda iawn.
2.) Maen nhw allan ers sbel, ond mae'r hen nofelau'n dal i werthu'n eitha cyson.
3.) Ches i ddim gwahoddiad i'w hyrwyddo ar raglenni S4C na Radio Cymru.
4.) Dyw'r Cymry ddim yn wych am brynu llyfrau, dyna pam fod pawb sy'n sgwennu llyfrau yn gorfod gwneud o leia un swydd arall i dalu'r biliau.
5.) Dwi'm yn meddwl bod y Cymry sydd yn prynu llyfrau yn gwybod pwy wyt ti eto.
6.) Mae'r bobl sydd yn gwybod pwy wyt ti (blogwyr a phobl iau) yn darllen y we yn hytrach na llyfrau print.
7.) Mae hunangofiannau yn gwerthu'n dda - ond dim ond os ydi'r awdur yn rywun enwog iawn. Neu'n nabod llawer iawn o bobl - fel Dai Jones (ei hunangofiant wedi gwerthu dros ddeg mil) Enwau llai yn lwcus i werthu dwy fil.
8.) Mae 'Ar y Lein eto fyth' wedi gwerthu llai na 500 copi! A gan fod fy nofelau yn gwerthu dros 2 fil yn hawdd, mae hynna'n pathetic.

Gobeithio bod hynna'n gwneud i ti deimlo'n well!

Mae yna reswm amlwg pan ydan ni’n amharod i ddatgelu faint o bobol sy’n prynu llyfrau a darllen gwefannau yn y Gymraeg. Dydi’r ystadegau byth mor uchel ac a hoffwn ni iddyn nhw fod. Ar ôl rhoi gymaint o ymdrech i mewn i flog neu nofel mae’n brafiach dychmygu bod miloedd ar filoedd yn darllen na’r gwirionedd yn aml iawn, sef bod cannoedd neu hyd yn oed degau yn darllen.

Ond efallai bod angen newid yr agwedd honno a rhoi mwy o bwyslais ar faint sy’n darllen yn y rhithfro. Dros y deg mlynedd ydw i wedi bod yn cyfrannu at y we yn Gymraeg  mae yna lot o bwyslais wedi bod ar faint sy’n creu, a hynny’n cael ei weld fel baromedr iechyd y rhithfro. A dyna bwyslais ‘Pethau Bychain’. Ond mewn gwirionedd dyw cant blog gyda neb yn eu darllen ddim yn fwy iach i’r iaith na deg blog gyda channoedd o ddarllenwyr.

Os ydych chi eisiau gwnned y ‘pethau bychain’ go iawn, y peth mwyaf gwerthfawr allech chi ei wneud ydi mynd i wefannau Cymraeg bob dydd.

Alla’i awrymu Golwg 360 a nifer o’r blogiau ar y rhestr yma fel man cychwyn? ;)