Achub Maes-e

Tua wythnos yn ôl fe fues i’n trafod y ffordd orau i achub yr Ewro. Nawr fy mod i wedi datrys y mater dibwys hwnnw rhaid troi at orchwyl llawer pwysicach... achub Maes-e!

Fe fydd sawl un yn dweud nad oes modd achub Maes-e. Mae’r fforwm drafod Cymraeg ar fin dathlu ei ben-blwydd yn ddeg oed. Fel y Simpsons, mae’r cyfnod ers iddo neidio’r siarc yn hirach na’r oes aur gychwynnol (tua 2002-2005). Erbyn hyn mae yna un neu ddwy neges ar ddiwrnod prysur. Daeth Facebook, daeth Twitter, a dyw pobol ddim yn mynd ar fforymau trafod i gymdeithasu ar-lein erbyn hyn.

Yng ngeiriau Monty Python, felly: “'E's off the twig! 'E's kicked the bucket, 'e's shuffled off 'is mortal coil, run down the curtain and joined the bleedin' choir invisibile! This is an ex-fforwm!”

Wel rydw i’n cytuno ac anghytuno. Does dim dadlau fod Facebook a Twitter wedi dwyn cynulleidfa’r hen Faes. Ond dydyn nhw ddim, a fyddan nhw byth, ‘cystal’ a Maes-e. Nid lle i drafod pynciau’r dydd yw Facebook. Y cyfan yw’r wefan yw lle i fusnesu ar beth mae pobol eraill yn ei wneud, gan gymryd mantais ar barodrwydd pawb i rannu pob llun a phob symudiad gyda’r byd. Pe bai cyfaill yn fy nghyfarch ar y stryd a dweud, ‘Rydw i newydd ddychwelyd o’r dafarn, wyt ti eisiau cael gwybod yr hanes i gyd a gweld 31 o luniau?’ bydden i’n edrych arno fel pe bae o’i go. A pe bawn i’n mynd draw i’r dafarn a syllu arnyn nhw drwy’r ffenest fe fyddwn nhw’n meddwl mod i’n ryw fath o hen ddyn brwnt. Ond dyna ydi Facebook i bob pwrpas.

Dyw Twitter fawr gwell. Mae’n amhosib cynnal trafodaeth gall am unrhyw beth mewn 140 gair. Fel Facebook, ar y cyfan mae’n gyfrwng i ddangos eich hun drwy ddweud pethau clyfar clyfar a rhannu gwybodaeth anniddorol. Mae’n ddefnyddiol fel cyfrwng i ledaenu newyddion yn gyflym iawn, ond hyd yn oed wedyn mae’n amhosib gwybod beth sy’n ffaith a beth sy’n ffuglen. Mae unrhyw neges o werth fel arfer yn cyfeirio at wefan arall, awdurdodol, sydd heb ei gyfyngu i 140 o eiriau.

Dw i’n fodlon cyfaddef y gallai Facebook a Twitter fod yn ffordd fwy effeithiol o dynnu sylw at gig penodol, neu lansiad llyfr, ond hyd yn oed wedyn mae’r wybodaeth yn cael ei rannu ymysg grŵp bychan o gyfeillion yn hytrach na chymuned gyfan. Ar fforwm drafod mae’n hawdd taro ar draws ryw gynnyrch neu syniad newydd, wrth fusnesu ymysg yr edeifion. Os nad ydw i eisoes yn dilyn y cyfrifon perthnasol ar Facebook neu Twitter dydw i byth yn mynd i gael gwybod am Fand A, a dyw ‘Mae 9 o bobol yn hoffi hyn’ byth yn mynd i gyfleu brwdfrydedd dilynwyr y band hwnnw cystal â thrafodaeth ar fforwm.

Dw i yn derbyn felly bod Twitter a Facebook wedi dwyn cynulleidfa Maes-e, ond dw i ddim yn credu eu bod nhw wedi disodli swyddogaeth Maes-e o fewn y rhithfro Gymraeg. Prif bwrpas Maes-e oedd trafod pynciau’r dydd drwy gyfrwng y Gymraeg, a dyw Twitter a Facebook ddim yn gwneud hynny. Iawn, mewn gwirionedd roedd 90% o’r cyfranwyr yn Gymry Cymraeg 16-25 oed o gefndir dosbarth canol oedd yn pleidleisio dros Blaid Cymru fel eu rhieni, ac roedd unrhyw lais oedd yn awgrymu y dylid gwneud i’r gwrthwyneb yn cael ei erlyn oddi yno. Ond fel un o’r 90% fe alla i dystio na wnaeth clywed barn unigolion o’r tu allan i’r swigen ideolegol yr oeddwn i’n bodoli ynddo unrhyw ddrwg i mi o gwbl.

Rydw i eisoes wedi dadlau fod angen achub Maes-E, ond sut mae gwneud hynny? Wel, dyma’r rhan anodd ynde. Y peth cyntaf fydden i’n ei awgrymu byddai cau y rhan fwyaf o’r seiadau a’u cyfuno. Mae yna 35 seiad ar hyn o bryd. Roedd cyfnod pan oedd pob un o’r seiadau rheini yn fwrlwm o drafodaeth, ond prin fod rhai ohonyn nhw’n cynnwys neges o’r ddwy flynedd ddiwethaf erbyn hyn. Fe fyddai’r Maes yn ymddangos yn llawer prysurach pe bai yna 5-10 seiad. Os ydych chi am wahodd 500 o bobol i barti, mae’n werth ei gynnal mewn plasty, ond os mai hanner dwsin sy’n bwriadu dod fe wneith stafell fyw y tro.

Yn ail, mae angen ‘ail-frandio’ y wefan, yn weledol ac yn dechnolegol. Mae wedi bod yn defnyddio’r un patrymlun ers 2002. Dw i’n siŵr y byddai pawb yn casáu’r newid i ddechrau, fel y mae pawb yn casáu unrhyw newid ar Facebook neu Twitter, ond digon buan y bydden nhw’n anghofio amdano. Rhaid bod yn feiddgar – mor feiddgar a’r Pafiliwn Pinc. ‘Mochyn ar ei gefn’ meddai pawb i ddechrau – erbyn hyn, eicon.

Mae’r newidiadau uchod yn rhai digon arwynebol, ond yn bwysig serch hynny. Y trydydd peth sydd angen ei wneud er mwyn denu pobol yw newid rhywfaint ar natur y Maes. Ar un cyfnod mi’r oedd y fforwm yn borth i weddill y we Gymraeg, ac mae angen ail-afael yn y syniad hwnnw. Mae’r dechnoleg bellach yn caniatáu ffrydiau RSS o flogiau Cymraeg, RSS o wefannau newyddion Cymraeg, ffrydiau Umap Cymraeg Twitter, a ffrydiau Facebook. Fe ddylai defnyddiwr allu troi at yr hafan yn ystod ei amser cinio a gweld ar y sgrin ryw fath o gipolwg ar bopeth sy’n mynd rhagddo yn y rhithfro y diwrnod hwnnw. Ac wedyn, gobeithio, agor neu gyfrannu at edefyn yn trafod y pynciau rheini.

 “Gentlemen, we can rebuild Maes-e. We have the technology.”

Dim ond gobeithio y byddai’r canlyniad yn debycach i’r Six Million Dollar Man, ac nid bwystfil Frankenstein!